Снорри Стурлусон

Младшая Эдда (Часть 2)

gerir. Þat eru tólf stafir í erendi, ok eru þrír settir í hvern fjórðung. Í hverjum fjórðungi eru tvau vísuorð. Hverju vísuorði fylgja sex samstöfur. Í öðru vísuorði eru settr sá stafr fyrst í vísuorðinu, er vér köllum höfustaf. Sá stafr ræðr kveðandi. En í fyrsta vísuorði mun sá stafr finnast tysvar standa fyrir samstöfur. Þá stafi köllum vér stuðla. Ef höfuðstafr er samhljóðandi, þá skulu stuðlar vera inn sami stafr, svá sem hér er:

Lætr sá, er Hákun heitir,

han rekkir lið, bannat,

en rangt er, ef þessir stafir standa fyrir samstöfur oftar eða sjaldnar en svá í fjórðungi vísu. En ef hljóðstafr er höfuðstafrinn, þá skulu stuðlar vera ok hljóðstafir, ok er þá fegra, at sinn hljóðstafr sé hverr þeira. Þá má ok hlýða, at hljóðstafr standi fyrir oftar í fjórðungi í fornöfnum eða í málfylling þeiri, er svá kveðr at: ek, — eða svá: en, er, at, í, á, of, af, um, ok er þat leyfi, en eigi rétt setning. Önnur stafasetning er sú, er fylgir setning hljóðs þess, er hátt gerir ok kveðandi. Skal sú grein í dróttkvæðum hætti svá vera, at fjórðungr vísu skal þar saman fara at allri stafasetning ok hljóða. Skal í fyrra vísuorði þannig greina þá setning:

jörð kann frelsa, fyrðum

Hér er svá: jörð, fyrð, þat er ein samstafa í hvárum stað, ok sinn hljóðstafr fylgir hvárri, ok svá upphafsstafir, en einir stafir eru eftir hljóðstaf í báðum orðum. Þessa setning hljóðfalls köllum vér skothending. En í öðru vísuorði er svá:

friðrofs konungr, ofsa.

Svá er hér: rofs, ofs. Þat er ein hljóðstafr ok svá allir þeir, er eftir fara í báðum orðum, en upphafstafir greina orðin. Þetta heita aðalhendingar.

Svá skal hendingar setja í dróttkvæðum hætti, at in síðari hending í hverju vísuorði, er heitir viðrhending, hon skal standa í þeiri samstöfu, er ein er síðar, en sú hending, er frumhending heitir, stendr stundum í upphafi orðs, köllum vér þá oddhending, stundum í miðju orði, köllum vér þá hluthending. Þetta er dróttkvæðr háttur. Með þeim hætti er flest ort, þat er vandat er. Þessi er upphaf allra hátta, sem málrúnir eru fyrir öðrum rúnum.

Hvernig er breytt setning háttanna? Tvá vega. Hverning? Með máli ok hljóðum. Hvernig skal með máli skipta? Tvá vega. Hvernig? Halda eða skipta háttunum. Hvernig skal breyta háttunum ok halda sama hætti? Svá, at kenna eða styðja eða reka eða sannkenna eða yrkja nýgervingum.

Hvat eru kenndir hættir? Svá sem þetta:

2. Fellr of fúra stilli

fleinbraks, limu axla,

Hamðis fang, þar er hringum

hylr ættstuðill skylja.

Holt felr hildigelti

heila bæs, ok deilir

gulls æi gelmis stalli

gunnseið, skörungr, reiðir.

Hér eru öll heiti kend í þessari vísu, en hendingar ok orðalengð ok stafaskipti fara sem fyrr var ritat.

Kenningar eru með þrennum háttum greindar. Fyrst heita kenningar, annat tvíkennt, þriðja rekit. Þat er kenning at kalla fleinbrak orrustu, en þat er tvíkennt at kalla fleinbraks fúr sverðit, en þá er rekit, ef lengra er.

Rekit:

3. Ulfs bága verr ægis

ítr báls hati málu.

Sett eru börð fyr bratta

brún Míms vinar rúnu.

Orms váða kan eiðu