Снорри Стурлусон

Младшая Эдда (Часть 2)

skal sýna svá skjótar samstöfur ok svá settar nær hverja annarri, at af því eykr lengð orðsins:

8. Klofinn spyr ek hjalm fyrir hilmis

hjarar egg, duga seggir.

Því eru heldr, þar et skekr skjöldu,

skafin sverð lituð ferðar.

Bila muna gramr, þó at gumna

gular rítr nái líta.

Draga þorir hann yfir hreinna

hvatan brand þrömu randa.

Hér er í fyrsta ok þriðja vísuorði níu samstöfur, en í öðru ok inu fjórða sjau. Hér er þat sýnt, hversu flestar samstöfur megu vera í vísuorði með dróttkvæðum hætti, ok af þessu má þat vita, at átta eða sjau megu vel hlýða í fyrsta og þriðja vísuorði. Í þessi vísu eru allar frumhendingar hluthendar, og dregr þat til, at lengja má orðit, at sem flestar samstöfur standi fyrir hendingar. Þat er annat leyfi háttanna at hafa í dróttkvæðum hætti eitt orð eða tvau í vísu með álögum eða detthent eða dunhent eða skjálfhent eða með nokkurum þeim hætti, er eigi spilli kveðandi. Þriðja leyfi er þat at hafa aðalhendingar í fyrsta eða þriðja vísuorði. Fjórða leyfi er þat at skemma svá samstöfur at gera eina ór tveim ok taka ór annarri hljóðstaf. Þat köllum vér bragamál, svá sem kvað Þórarinn Máhlíðingr:

Varðat mik, þars myrðir

morðfárs vega þorði.

En er sú grein út sett miklu lengra. Þat er it fimmta leyfi at skipta tíðum í vísuhelmingi. Sétta leyfir er þat at hafa í dróttkvæðum hætti samhendingar eða liðhendingar. Þat er it sjaunda at hafa eitt málsorð í báðum víshelmingum, ok þykkir þat spilla í einstaka vísum. Átta er þat at nýta, þótt samkvætt verði við þat, er áðr er ort vísuorð eða skemmra. Níunda er þat at reka til innar fimmtu kenningar, en ór ættum er, ef lengra er rekit. En þótt þat finist í fornskálda verka, þá látum vér þat nú ónýtt. Tíunda er þat, ef vísu fylgir drag eða stuðill. Ellifta er þat, at: er eða en eða at — má hafa oftar en eitt sinn í vísuhelmingi, svá sem Refr kvað:

Sæll er hinn, er, hranna

hádýra, vel, stýrir,

tíð erumk vitnis váða

víngerð, unir sínu.

Ok svá þó at þat sé í síðara helmingi, ef maðr er nefndr eða kennt nafn hans í fyrra helmingi, þótt þá sé eigi nafn annan veg en hann eða hinn eða sá eða sjá Tólfta er atriðisklauf.

Hvat er tíðaskiðti? Þrennt. Hvernig? Þat er var, þat er er, þat er verðr. Hver setning er þat, at breyta háttum með máli einu? Þat má svá gera at gefa nafn háttum ok greina svá tölu háttanna ina fyrstu, en halda annari ok inni þriðju tölu setningar. Þat er, sem fyrr var ritat, at hafa átta vísuorð í erendi, ok in þriðja tala at hafa sex samstöfur í vísuorði ok sömu setning hendinganna.

Háttum er skipt með ýmissum orðtökum,ok er þessi einn háttr, er kallaður er sextánmælt:

9. Vex íðn, vellir roðna,

verpr lind, þrimu snerpir,

fæsk gagn, fylkir eignask,

falr hitnar, seðsk vitnir,

skekr rönd, skildir bendask,

skelfr askr, griðum raskar,

brads gellr, brynjur sundrask,

braka spjör, litask örvar.